Dżabal Musa

Jedno jest pewne… nie mógł Mojżesz sobie wybrać piękniejszego miejsca na spotkanie z Bogiem.

Synaj, Góra Mojżesza (arab. جبل موسى Dżabal Musa, hebr. הר סיני ) – góra w Egipcie, w południowej części Półwyspu Synaj, w muhafazie Południowy Synaj (Park Narodowy Świętej Katarzyny). Wysokość 2285 m n.p.m. To poszarpany nagi masyw górski z szaroczerwonego granitu. U podnóża góry na wysokości 1570 m n.p.m. znajduje się zabytkowy chrześcijański klasztor Świętej Katarzyny. W 2002 roku obszar ten wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Gdy Mojżesz pasł (ok 1250 lat pne) owce swego teścia Jetry, pod górą Synaj (Horeb) ukazał się mu anioł Boży w płomieniu ognia, ze środka krzewu. Mojżesz widział, jak krzew płonął ogniem, a nie spłonął od niego. Jahwe nakazał Mojżeszowi zdjąć sandały, ponieważ ziemia na której stał była święta w następstwie specjalnego objawienia Boga. Anioł Jahwe oznajmia Mojżeszowi, że Bóg powziął zamiar wyprowadzenia swego ludu z niewoli egipskiej. Bóg po raz pierwszy wyjawia znaczenie swojego świętego imienia, łącząc je ze swym szczególnym zamierzeniem wyzwolenia ich i wprowadzenia ich do Ziemi Obiecanej.

Krzew gorejący (heb: הסנה הבוער) – postać, pod którą – według Księgi Wyjścia – Bóg Jahwe objawił się pod Horebem (Synajem) i przemówił do Mojżesza.

Góra Synaj jest miejscem pielgrzymek poczynając od III, IV w. Wówczas chrześcijanie w jej okolicy utworzyli małe wspólnoty monastyczne. Pierwsza spisana relacja z pielgrzymki na górę Synaj pochodzi z ok. 381-385 roku, kiedy to pochodząca najprawdopodobniej z Półwyspu Iberyjskiego Egeria pątniczka, która w latach 381-384 nawiedziła Ziemię Świętą pozostawiając opis swojej podróży , opisała go w dziele znanym jako „Itinerarium Egeriae” lub „Peregrinatio Aetheriae ad loca sancta”.
Transfer po południowy wygodnym klimatyzowanym busem po kilku kontrolach policyjnych na charakterystycznych punktach to typowa dla tego terenu przygoda. 18 września 1978 podpisano dwa izraelsko-egipskie porozumienia i chyba(?) od tamtego czasu sytuacja na Synaju nie zmieniła za bardzo. Ograniczenie dotyczące Synaju w tym ilości wojsk egipskich…itd – jednak cały czas widoczna obecność militarna szczególnie w postaci kontroli na drogach. Trudno mi przyrównywać poziom bezpieczeństwa bo nie bywam na: koncertach w Anglii, w metrze w Brukseli czy kawiarni w Paryżu….o teatrze w Moskwie nie wspomnę, ale mimo poczucia bezpieczeństwa odnoszę wrażenie że ryzyko szczególnie w podróży jest takie jak na całym świecie…. znaczy znaczne.
Nasza wycieczka dociera jednak bez zbędnych przygód. Pierwszy punkt podróży to Klasztor Świętej Katarzyny – najstarszy z istniejących dzisiaj klasztorów chrześcijańskich. Znajduje się w wąskiej dolinie Wadi al-Dajr u stóp Góry Świętej Katarzyny i góry Synaj. Klasztor należy do prawosławnych Greków. Przeor nosi godność arcybiskupa Synaju – od 1973 jest nim arcybiskup Damian, który najczęściej przebywa w Kairze lub Raifie w Libanie. Teren klasztoru jurysdykcyjnie należy do Autonomicznej Cerkwi Prawosławnej Świętej Góry Synaj, która wchodzi w skład Patriarchatu Jerozolimskiego. Zwierzchnik Cerkwi jest równocześnie przełożonym monasteru.
Obecnie żyje tu ok. 20 mnichów związanych regułą Bazylego Wielkiego, przybyłych w większości z góry Athos w Grecji. Jednym z najsłynniejszych starców-mnichów był św. Jan Klimak (VII w.), który napisał dzieło „Drabina do raju”. Innym autorem duchowym był św. Anastazy z Synaju (ok 700 rok). Pobyt tutaj to okazja skonfrontowania z naszej obecnej oraz staro testamentowej wiedzy.
Pierwszą kaplicę w tym miejscu zbudowała rzymska cesarzowa Helena, matka Konstantyna Wielkiego. Reszta zabudowań klasztornych wraz z bazyliką Przemienienia Pańskiego powstała około 530 r. n.e. na rozkaz cesarza Justyniana I. On też w związku ze stałym zagrożeniem ze strony koczowniczych plemion spowodował, że w VI w. monaster otoczono zachowanymi do dziś wysokimi (12 do 15 m) i grubymi (do 160 cm) murami z czerwonego granitu.
W VII w. Synaj doświadczył najazdu arabskiego. W 625 klasztor wyprawił delegację do Medyny, prosząc Mahometa o ochronę. Mahomet wystawił własnoręcznie podpisany dokument zwany Testamentem Mahometa, który zapewnił ochronę klasztorowi i zwolnił go z podatków. Niestety od 1517 oryginał tego pisma przechowywany jest w Konstantynopolu. Odkrycie ok. X wieku relikwii św. Katarzyny spowodowało napływ pielgrzymów. Był to okres wypraw krzyżowych, pielgrzymi byli ochraniani przed napaściami przez zakony rycerskie. W tym czasie na terenie klasztoru powstała kaplica katolicka. Również w X w. na terenie monasteru wybudowano mały meczet z minaretem – prawdopodobnie dla beduinów zatrudnianych do pracy w monasterze, a tym samym w celu usatysfakcjonowania władz islamskich. Dzięki temu muzułmanie rzadko atakowali monaster. Co ciekawe, trzykondygnacyjna wieża kościoła góruje nad nim, co w krajach islamskich zdarza się niezwykle rzadko. W ramach kompleksu klasztornego na górze Synaj wybudowano ok. 20 świątyń. Główną świątynią jest cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego. Kult Świętej Katarzyny należącej do najbardziej znanych świętych, szczególnie na Wschodzie jest warty wspomnienia. Katarzyna Aleksandryjska patronką klasztoru była osiemnastoletnią chrześcijanką z Aleksandrii, która zginęła ok. 300 r. jako męczennica. Według tradycji, jej ciało zostało umieszczone przez aniołów na najwyższym szczycie pobliskiej góry nazywanej dziś Górą Świętej Katarzyny. Obecnie znajduje się tam niewielka Kaplica św. Katarzyny. W X w. ciało zostało przeniesione przez mnichów-pustelników na dół i umieszczone w złotej trumnie w wybudowanym tutejszym klasztorze. Od tego czasu miejsce to zaczęto łączyć z jej kultem.
Klasztor otwarty jest dla zwiedzających od godz. 9.30 do południa, z wyjątkiem piątków, niedziel i wszystkich świąt prawosławnych. Za wstęp się nie płaci, ale trzeba pamiętać o odpowiednim ubiorze, który jest surowo egzekwowany przez tutejszych zakonników. Otwarte dla zwiedzających są jednak jedynie niewielkie jego części:
-Furtka w północnym murze niedaleko Wieży Klebera, od nazwiska napoleońskiego generała, który nakazał ją odbudować.
-Dziedziniec ze Studnią Mojżesza, przy której spotkał on siedem córek Jetro, z których najstarszą Seforę pojął później za żonę.
-Kościół Przemienienia, podobno najstarszy czynny kościół na świecie
-Kaplica Krzewu Gorejącego, która znajduje się za ikonostasem, można oglądać tylko po uzyskaniu zezwolenia. Tutejsi zakonnicy zapewniają, że właśnie tu Mojżesz po raz pierwszy był świadkiem obecności Boga Jahwe, który pod postacią gorejącego krzewu objawił mu swoje imię Jahwe i jego znaczenie (był, jest, będzie). Bóg nakazał mu spełnić misję wyprowadzenia ludu izraelskiego z Egiptu i osiedlenia go w ziemi Kanaan. Mnisi uważają to miejsce za najświętsze na ziemi, dlatego proszą gości o zdjęcie butów — tak jak według Biblii Bóg nakazał Mojżeszowi. Krzew ten, należący do gatunku jeżyna krwista, przeniesiono za absydę bazyliki, w związku z wybudowaniem na miejscu, w którym rósł pierwotnie, Kaplicy Heleny.
-Brama Główna znajduje się tam specjalny otwór do wylewania na atakujących wrzącego oleju.
-Biblioteka znajdująca się na piętrze jest zamknięta dla zwiedzających. Zawiera przeszło 4500 prac w języku greckim, arabskim, syryjskim i egipskim. Biblioteka klasztorna zawiera, drugą co do wielkości zaraz po watykańskiej, kolekcję literatury religijnej i manuskryptów. Swego czasu znajdował się tutaj cały bezcenny Kodeks synajski. Czasami pozwala się oglądać tutejsze ogrody.
-Wewnątrz granitowej Bazyliki św. Katarzyny (o wymiarach 40 × 20 m) nie można robić zdjęć, można w niej zobaczyć m.in. mury, kolumny z kapitelami oraz cedrowe drzwi między przedsionkiem a nawą z lat 542–551, kiedy ta bazylika powstała. Obecny wystrój wnętrza przystosowano do greckiego obrządku prawosławnego, zmieniając pierwotne urządzenie bazyliki. Jest ona trójnawowa z wewnętrzną absydą. Jedna z mozaik w bazylice, które zostały wykonane na zlecenie cesarza Justyniana (zm. 565), przedstawia biblijną scenę Przemienienia Pańskiego. Postać Jezusa Chrystusa z brodą w białym płaszczu i tunice, obramowanego złotym pasem i z głową otoczoną złotym nimbem, umieszczono w niebieskiej mandorli, z rozchodzącymi się z niej promieniami. Obok Jezusa stoją prorocy Eliasz i Mojżesz, a pod nią trzej apostołowie na kolanach. Obramowanie sklepienia absydy stanowią medaliony z głowami apostołów, proroków oraz króla Dawida. Na froncie łuku triumfalnego, poniżej dwóch aniołów lecących z insygniami władzy w stronę centralnie umieszczonego baranka, znajdują się dwa medaliony z głowami Marii i Jana Chrzciciela, a powyżej aniołów dwie sceny z Mojżeszem zdejmującym sandały przed krzakiem ognistym i otrzymującym od Boga Dekalog. Wizerunek Chrystusa Pantokratora na ikonie z VI w. – z kodeksem w lewej dłoni i błogosławiąca prawą ręką. Właśnie dzięki monasterowi na Synaju ikonoklazm przetrwały jedyne zachowane do dzisiaj ikony wczesnochrześcijańskie w stylu konstantynopolitańskim, zbiór liczy ponad 2200 ikon, na których zapisana została historia monastyru, którą można obejrzeć w Galerii Klasztornej.
O świcie można usłyszeć 33 uderzenia dzwonu, które symbolizują liczbę lat życia Jezusa Chrystusa.
Poza murami klasztoru znajduje się Kaplica św. Tryfona, zwana także Domem Czaszek z poukładanymi kośćmi wielu pokoleń zakonników i pustelników. Kości są dokładnie pogrupowane: osobno kości nóg, osobno rąk, osobno czaszki i pozostałe. Zabezpieczone są specjalnymi klatkami z siatki. Za nim znajduje się maleńki kilkugrobowy cmentarzyk. Według zwyczaju, gdy umiera zakonnik, usuwa się szczątki z najstarszego grobu, by przygotować miejsce na jego pochówek.
Najwięcej wycieczek do klasztoru to połączonie z wcześniejszym nocno-porannym wejściem na górę Synaj gdzie podziwia się wschód słońca. Podróż w kierunku szczytu zwana Ścieżką Pana Naszego Mojżesza, lub Schodami Pokutnymi (Sikkat Sajidna Musa). Składa się z 3750 stopni (niektóre mają nawet metr wysokości), jak głosi legenda, wykutymi w skale w VI w. przez mnicha jako pokuta za zbrodnię, której miał się dopuścić. Przez kilkadziesiąt lat mieszkał poza klasztorem, wykuwając ścieżkę. Za rozpadliną pod samym z tego miejsca pozostaje 750 stopni do szczytu, które można pokonać w ciągu 20 minut wyłącznie pieszo. Natomiast w ciągu ok. 1,5 godziny można nimi zejść ze szczytu pod klasztor u podnóża góry. Szlak biegnie przez nieckę z 500-letnim (inne źródła mówią, że 1000-letnim) cyprysem, jest to małe zagłębienie w połowie ponad trzykilometrowej grani Synaju. Nazywana jest Równiną Cyprysów (inne nazwy to Kotlina Eliasza; Basen Eliasza; Płaskowyż Eliasza lub Amfiteatr Siedemdziesięciu Mędrców), w której zatrzymują się pielgrzymi, jest tu również stara studnia, z której Beduini czerpią wodę. Znajduje się tam Brama Eliasza, a 450 stopni niżej Brama Wiary, pod którą w XIX w. pielgrzymi błagali o darowanie im grzechów, zanim przepuszczono ich dalej. Według tradycji w tym miejscu prorok Eliasz usłyszał głos Boga (1Krl 19,9-18) i ukrywał się w pobliskiej grocie (Jaskinia Eliasza) przed królową Izebel, która prześladowała proroków Bożych. Jedna z tamtejszych kapliczek poświęcona jest właśnie temu prorokowi, druga natomiast innemu prorokowi, Elizeuszowi. Miejsce kojarzone jest również z osobami towarzyszącym Mojżeszowi w wejściu na górę, gdzie mieli pozostać i czekać na niego, gdy zejdzie ze szczytu. Stąd wiodą na dół schody przez Bramę św. Stefana oraz Bramę Spowiedzi. Niżej jest strumień Mojżesza oraz kapliczka Panny Marii.

Zdjęcia: Katarzyna Siewierska

Zejście tym szlakiem wiedzie przez miejsca o interesującym krajobrazie oraz widokach na klasztor św. Katarzyny.
Mecząca( 2500m) ale też intelektualna i duchowa wycieczka.

RMH

Zdjęcia: Katarzyna Siewierska, opis na podstawie doświadczeń własnych i Internetu